SIFAT-FİİLLER: 1. Sıfat-fiiller, fiillerin kök ya da gövdelerine getirilen “-an/-en, -ası/-esi, -maz/-mez, -r, ar/-er, -dık/-dik, -acak/-ecek, -mış/miş” ekleriyle yapılır. 2. Sıfat-fiiller anlam yönünden fiil, görev yönünden sıfat durumundadır. 3. Sıfat-fiiller, sıfatların görevlerini üstlenir. İsimlerin önlerine gelerek sıfat tamlamaları kurarlar. 4. Sıfat-fiiller, sıfat tamamlamalarının cümlede üstlendiği her görevi yüklenirler. Cümlede özne, […]

İsim-Fiiller: İsim-fiiler, fiillere getirilen –mak, –mek, -ma, -me, –ış, –iş, –uş,-üş ekleriyle oluşturulan geçici isimlerdir.  Oluşturulan bu isimler, fiillerin adını gösterirler: koşmak, gelmek, gülme, uçma, açış, geliş, okuyuş, düşüş … gibi.    İsim-Fiillerin Özellikleri:   1. –mak, –mek, -ma, -me, –ış, –iş, –uş, –üş ekleriyle kalıcı isimler yapılabilir. Bu şekilde oluşturulan isimlere fiilimsi diyemeyiz:  çakmak, ekmek, dondurma, dolma, kıyma, sıtma (ısıtma), sarma, kavurma, bazlama, kazma, basma, uçurtma, duruşma, düğme, sunuş, tanış, dalış, yanlış, alış veriş, sürme, dikiş… gibi.   2. İsim-fiiller anlam yönünden fiil, görev yönünden isim durumundadır:  Kitaptan bir bölüm okumak istedi.     Bu cümlede iki eylem söz konusudur: okumak ve istemek.  “okumak” isim-fiili anlam yönünden fiil, görev yönünden ise cümlede isim niteliğindedir.  Aşağıdaki örneklerde de isim-fiiller, kullanıldıkları cümlelere anlamsal yönden bir “eylem” katkısında bulunmaktadır: Hafta sonu yaptığımız pikniği anlatmamı ister misiniz?     (eylemler: anlatma —  isteme)  Bahçedeki çiçekleri sulamak için musluğu açtı.  (eylemler: sulamak – — açma)  Söz verdiğiniz saatten daha erken gelişiniz bizi çok sevindirdi.  (eylemler: geliş — sevinme)  […]

FİİLLER (EYLEMLER) Fiiller, varlıkların iş, durum ve oluşunu bir zamana ve bir kişiye bağlayarak bildiren sözcüklerdir. Türkçede fiiller, kök ya da gövde durumlarıyla kullanılmazlar. Bir fiilin cümlede kullanılabilmesi için şekil ve zaman ekiyle birlikte kişi eki alması gerekir. Zaman ve kişi anlamı bildiren fiillere “çekimli fiil” adı verilir. “bakıyordu, yazdı, […]

FİİLDE YAPI 1. Basit Fiiller: Yapım eki almamış, başka bir sözcükle birleşmemiş fiillerdir. Bak-, gör-, al-, git-, oku-, ver-, çek-, yaz-… Çekim ekleri almaları, bu fiillerin yapısını değiştirmez: Bak-tı, gör-meli, al-ı-yor-sunuz, git-ti, oku-sa-k… gibi çekim ekleri almış fiiller de yapıca basittir. 2. Türemiş Fiiller: Sözcük köklerine “fiilden fiil” ve “isimden […]

FİİLDE KİŞİ Fiildeki iş, durum ya da oluşun kimin tarafından yapıldığını bildiren eklerdir: Okuyacak-sınız, gelmiş-sin, bakacak-lar, gördü-k… Fiildeki kişi ekleri, zaman ve şekle göre değişiklik gösterir. Fiillere yüklenen altı temel kişi şunlardır: 1. Birinci Tekil Kişi (ben)  (-m; -ım, -im, -um, -üm; -ayım, -eyim): Eve otobüsle geldi-m.  Sizi yarın arar-ım. […]

Fiilde Çatı FİİLDE ÇATI Çatı, sadece çekimli fiillerde aranır. Çekimli fiiller ise cümlede “yüklem” görevinde bulunur. Bir sözün “cümle” değeri taşıması için çekimli bir fiilin yeterli olduğu unutulmamalıdır. Fiillerin özne ve nesneye göre gösterdiği özelliğe “çatı” denir. Bu nedenle fiilde çatı iki yönden incelenir: A) Özneye Göre Fiil Çatıları: 1. […]

Ek-Fiil “i-“ ya da “imek” fiili de denen ek-fiil, kök olarak bir anlam taşımayan, yapım eki almayan bir yardımcı fiildir. Ek-fiilin iki temel görevi vardır: 1. İsimler ile isim soylu sözcüklerin sonlarına gelerek onları “yüklem” yapar. Gençler, geleceğin mimarıdır. (mimarı + i-dir) Yüklem isimdir. Size sözünü ettiğim kitap buydu. (bu […]

Dil ve Dilin Özellikleri Dil, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan sesler sistemidir. Dilin Özellikleri: 1. Dil, temeli bilinmeyen zamanlarda atılmış, gizli bir anlaşmalar sistemidir. Bir dilde kesin ve o dili kullanan herkesin kabul ettiği kurallar vardır. Dil, bu kurallar ve kabul edilen anlayış içinde gelişir. Kişilerin ve başka kuralların etkisiyle, zorlamasıyla […]