SÖZCÜKTE YAPI TEST 3
Araştırma grubunun (I) kuruluş aşamasında gençlerin (II) birbirlerine alışmalarını ve grup çalışmasına katılmalarını (III) sağlamak amacıyla (IV) grup çalışmalarına süreklilik (V) verildi.
1. Bu parçadaki numaralı sözcüklerden hangisi hem yapım hem de çekim eki almıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-lık, lik; -luk, -lük” ekiyle türetilmiş soyut bir sözcük vardır?
A) Çiftlikteki çalışmaya yağmur nedeniyle ara verildi.
B) Kimliğini her zaman bir yerlerde unutur.
C) Doktoru kulaklık kullanmasın önerdi.
D) Olan biteni ona bütün güzelliğiyle anlatmıştım.
E) Çalışma odasına yeni bir kitaplık getirildi.
3. Aşağıdaki cümlelerdeki altı çizili sözcüklerin hangisinde “-cı, -ci” eki ötekilerden farklı bir işlevde kullanılmıştır?
A) Gideceği yönü belirlemeyen liderler öncü değildir.
B) Şirketler başarıya ulaşmak için çalışanlarına gerçekçi hedefler koymalıdır.
C) Tiyatro oyuncuları sosyoloji ve psikoloji bilimlerinin verilerinden de yararlanmalıdır.
D) Bir filmde kurgulanan dünyayı seyirci kendi hayatıyla özdeşleştirir.
E) Sanatçının tabiatı ve insanı ele alırken geniş bir özgürlüğü vardır.
(I) Ekmek yapmaya merak sarmıştık bir zaman. (II) Ama öyle ekmek makinasıyla filan değil. (III) Kendimiz, elle yoğuracaktık hamuru. (IV) Sanayi mayası da kullanmayacaktık. (V) Araştırdık, herkes gibi maya yapmayı öğrenebildik.
4. Bu parçadaki numaralı cümlelerin hangisinde yeterlik birleşik fiili kullanılmıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Kitapta önemli (I) gördüğüm yerleri not etmeye başlamıştım (II) ama neredeyse her sayfasında (III) “önemli” bir şeyler bulduğum için uzun alıntılar (IV) yapmayı kararlaştırdım (V).
5. Bu cümledeki altı çizili sözcüklerin hangisi yapıca basittir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Artan dünya nüfusu, insanlığın (I) önüne açlık (II), gıda güvenliği (III) ve yetersiz (IV) beslenme problemlerini (V) getirmektedir.
6. Bu cümledeki altı çizili sözcüklerin hangisinde aldığı ek nedeniyle anlam değişikliği olmamıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Akik, bir tür yarı değerli (I) taştır. Eskiden kese, fincan, tabak gibi ev eşyaları yapımında (II) da kullanılırdı (III). Günümüzde ise yalnız kuyumculukta (IV) tercih edilmektedir (V).
7. Bu parçadaki altı çizili sözcüklerden hangisi farklı bir kökten türemiştir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Her derginin (I) tercih ettiği yerleşmiş bir stili vardır. Dergiler ilkin (II) kendilerine gelen makalelerin (III) biçimini derginin genel stiline uydurmak için gerekli değişiklikleri yapar. Ancak kimi değişikliklerde yazarların (IV) katkısı olmalıdır. Özellikle bilimsel konuların (V) içeriğine ilişkin değişikliklerde yazarların görüşü alınmalıdır.
8. Bu parçada altı çizili sözcüklerde kullanılan “-ın, -in; -un, -ün” eki, hangisinde farklı bir görevdedir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükteki “-a, -e” eki diğerlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır?
A) Yazılarında güncel olayları bize çok sıcak bir dille anlatır.
B) “Gerçek” sözcüğü farklı anlamlara
C) Ayağına kadar gelen fırsatı kaçırmadı.
D) Sahip olduğun ilke kimi zaman seni zor durumda bırakır.
E) Sanata ilgisinin çocukluğunda başladığını biliyoruz.
“-cik, -cek, -ceğiz” yapım ekleriyle, adlara “küçültme, sevgi, acıma” gibi anlamlar katılabilir.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yukarıdaki yargıya aykırı bir kullanım vardır?
A) Kentin görülmesi gereken yerleri elindeki kitapçığa bakarak belirlemişti.
B) Küçücük bir olaydan bile nefis bir öykü oluşturabiliyor.
C) Yapmacık davranışlarıyla çevresindekilere rahatsızlık veriyor.
D) Günlerdir sokaklarda kalan adamcağıza nihayet yardım eli uzatıldı.
E) Yavrucak günlerdir ablasının gelmesini bekledi.
SÖZCÜKTE YAPI TEST 3 ÇÖZÜMLERİ:
1. Altı çizili sözcüklerden sadece “katılmalarını” hem yapım hem de çekim eki almıştır:
grubunun: grup-u-nun
isim kökü-iyelik eki-ilgi eki
gençlerin: genç-ler-in
isim kökü-çokluk eki-ilgi eki
katılmalarını: kat-ı-l-ma-ları-n-ı
fiil kökü-yardımcı ünlü-f.f.y.e.-f.i.y.e. (isim-fiil eki)-iyelik eki-yardımcı ses-durum eki
amacıyla: amaç-ı-y-la (amacı+ile)
isim kökü-iyelik eki-yardımcı ses- edat
süreklilik: sür-ek-li-lik
fiil kökü-f.i.y.e.-i.i.y.e.-i.i.y.e.
Cevap C
2. “Güzel-lik” sözcüğü isimden türetilmiş soyut bir sözcüktür.
Cevap D
3. “-cı, -ci” eki eklendiği sözcüğü sıfat da isim de yapabilir: Ek, “ön, oyun, seyir, sanat” sözcüklerini isim, “gerçek-çi” sözcüğünü ise sıfat yapmıştır: gerçekçi hedefler
Cevap B
4. Yeterlik birleşik fiili “fiil + -a/-e +bil-” düzeniyle oluşturulur: görebil-, yazabil-, gidebil-, okuyabil- …
I. cümledeki “öğrenebildik” sözcüğü yukarıdaki düzende oluşturulmuş bir yeterlik birleşik fiilidir.
Cevap E
5. “Sayfasında” sözcüğü basit yapılı, diğerleri ise türemiştir:
önemli: ön-em-li — türemiş sözcük
isim kökü- i.i.y.e.-i.i.y.e.
başlamıştım: baş-la-mı-tı-m — türemiş sözcük
isim kökü-i.f.y.e-öğr.geç.z.e.-gör.geç.z.e.-kişi eki
sayfasında: sayfa-sı-n-da — basit sözcük
isim kökü-iyelik e.-yardımcı ses-durum eki
alıntılar: al-ıntı-lar — türemiş sözcük
fiil kökü-f.i.y.e.-çokluk eki
kararlaştırdım: karar-laş-tır-dı-m — türemiş sözcük
isim kökü-i.f.y.e.-f.f.y.e.-gör.g.z.e.-kişi eki
Cevap C
6. Yapım ekleri, eklendikleri sözcüklerde anlam değişikliği oluşturmaz. Soruda bizden istenen, sadece çekim eki almış, dolayısıyla yapıca basit sözcüğü bulmaktır:
insanlığın: insan-lık-ın — türemiş sözcük
isim kökü- i.i.y.e.-ilgi eki
açlık: aç-lık — türemiş sözcük
isim kökü-i.i.y.e
güvenliği: güven-lik-i — türemiş sözcük
isim kökü-i.i.y.e.-iyelik eki
yetersiz: yet-er-siz — türemiş sözcük
fiil kökü-f.i.y.e.-i.i.y.e.
problemlerini: problem-ler-i-n-i — basit sözcük
isim kökü-çokluk-eki-iyelik e.-yardımcı ses-durum e.
Cevap E
7. Kökler, bildiğiniz gibi, isim kökü ve fiil kökü olmak üzere iki çeşittir:
değerli: değ- — fiil kökü
yapımında: yap- — fiil kökü
kullanılırdı: kullan- — fiil kökü
kuyumculukta: kuyum — isim kökü
kuyum : (TDK) Değerli metal ve taşlardan yapılan süs eşyası
edilmektedir: et- — fiil kökü
Cevap D
8. “-ın/-in” eki, genellikle belirtili ve zincirleme isim tamlamaları kurmamıza yarayan “ilgi eki”dir. Ancak bir de zaman ve mevsim isimlerine getirilen, “vasıta eki” adı verilen “-n” çekim eki de bulunmaktadır. Bu ek, isim tamlaması oluşturmaz:
dergi-n-in … stili —- isim tamlaması — ilgi eki
makaleler-in biçimi — isim tamlaması — ilgi eki
yazarlar-ın katkısı — isim tamlaması — ilgi eki
konular-ın içeriği — isim tamlaması — ilgi eki
ilk-in: Vasıta eki — isim tamlaması kurmamıştır.
Cevap B
9. “-a/e” eki genellikle yönelme durum eki olarak kullanılır. “Kime, neye?” sorularına cevap olarak kullanılır.
Ancak yapım eki olarak kullanılan “-a/-e” ekimiz de vardır:
biz-e: Yönelme durum eki (çekim eki)
anlamlar-a: Yönelme durum eki (çekim eki)
ayağı-n-a: Yönelme durum eki (çekim eki)
sanat-a: Yönelme durum eki (çekim eki)
ilk-e: İsimden isim yapım eki
Cevap D
10. “Kitap-çık ve küçük-cük” sözcüklerinde küçültme, “adam-cağız” sözcüğünde acıma, “yavru-cak” sözcüğünde sevgi anlamı vardır.
Ancak “yapma-cık” sözcüğünde ek, sıfat türetmiştir: yapmacık davranış)
Cevap C
