Sözcüklerin asıllarında bulunmayan ünlü veya ünsüz bir sesin türemesi olayıdır.
A) ÜNLÜ TÜREMESİ: “-cık, -cik” eki alan bazı sözcüklerde ek ile sözcüğün arasında “a, e, ı, i” ünlülerinin türediği görülür.
az – cık az(ı)cık
bir – cik bir(i)cik
genç – cik genc(e)cik
dar – cık dar(a)cık
sapsağlam>sapasağlam,
güpgündüz>güpegündüz,
bircik>biricik,
genççik>gencecik,
azcık>azıcık
darcık> daracık,
yapyalnız> yapayalnız
B) ÜNSÜZ TÜREMESİ: Bazı sözcüklerde, “olmak” veya “etmek” yardımcı eylemiyle bileşik eylem oluşturulduğunda ya da bu sözcüklere ünlü bir ek getirildiğinde ünsüz türemesi görülür.
af + etmek af(f)etmek
his + etmek his(s)etmek
zan + etmek zan(n)etmek
ret + etmek red(d)etmek
hal + olmak hal(l)olmak
his – im his(s)im
zan – nımca zan(n)ımca
hat – ınız hat(t)ınız
had – haddi
hak – ım hak(k)ım
sır – ını sır(r)ını
tıp-ın tıbbın
Not: İki sessizin yan yana geldiği her sözcükte ünsüz türemesi olmayabilir.
süssüz, sessiz, hissiz…
hisse, madde,
elli, belli…
yollar, ziller, sollamak …