SES TÜREMESİ

Sözcüklerin asıllarında bulunmayan ünlü veya ünsüz bir sesin türemesi olayıdır.

A) ÜNLÜ TÜREMESİ: “-cık, -cik” eki alan bazı sözcüklerde ek ile sözcüğün arasında “a, e, ı, i” ünlülerinin türediği görülür.

az – cık az(ı)cık           

bir – cik    bir(i)cik                  

genç – cik   genc(e)cik                 

dar – cık    dar(a)cık

sapsağlam>sapasağlam,

güpgündüz>güpegündüz,

bircik>biricik,

genççik>gencecik,

azcık>azıcık

darcık> daracık,

yapyalnız> yapayalnız

B) ÜNSÜZ TÜREMESİ: Bazı sözcüklerde, “olmak” veya “etmek” yardımcı eylemiyle bileşik eylem oluşturulduğunda ya da bu sözcüklere ünlü bir ek getirildiğinde ünsüz türemesi görülür.

af + etmek af(f)etmek           

his + etmek his(s)etmek        

zan + etmek zan(n)etmek

ret + etmek red(d)etmek       

hal + olmak hal(l)olmak           

his – im his(s)im    

zan – nımca zan(n)ımca        

hat – ınız hat(t)ınız

had – haddi              

hak – ım hak(k)ım        

sır – ını sır(r)ını

tıp-ın  tıbbın

Not: İki sessizin yan yana geldiği her sözcükte ünsüz türemesi olmayabilir.

süssüz, sessiz, hissiz…     

hisse, madde,      

elli, belli…     

yollar,    ziller,   sollamak …

edebiyatvadisi

Next Post

ÜNLÜ DARALMASI

Cum Kas 8 , 2019
Türkçede geniş ünlüyle (a,e) biten bir sözcük “-yor” eki aldığında o sözcüğün geniş ünlüsünü “ı, i, u, ü” ye çevirerek daraltır. bilm(e) – yor bilm(i)yor         ist(e) – yor ist(i)yor           izl(e) – yor izl(i)yor    sızl(a) – yor sızl(ı)yor            suçl(a) – yor suçl(u)yor       gözl(e) – yor gözl(ü)yor     durm(a) – yor durm(u)yor     verm(e) […]

You May Like