1. Zarf-fiiller, fiillerin kök ya da gövdelerine getirilen “-a/ -e, -arak/-erek, -ınca/-ince, -alı/-eli, -ıp/-ip, -madan/-meden, -asıya/-esiye, -ken, -dıkça/-dikçe, ir… mez/ -ır… maz, -dığında/-diğinde, -a… -a/-e… -e, -maksızın/-meksizin, -casına/-cesine” ekleriyle yapılır:
bak-a bak-a, gör-e gör-e, koş-arak, gülerek, yaz-ınca, gel-ince, duy-alı, bil-eli, alı-ıp, seç-ip, gül-üp, koş-up, duy-madan, iç-meden, tap-asıya, öl-esiye, düşer-ken, yaz-dıkça, bil-dikçe, al-ır almaz, gör-ür gör-mez, duy-ar duy-maz, çık-tığında, bil-diğinde, dur-maksınız, dinle-meksizin, uçar-casına, ölür-cesine…
2. Zarf-fiiller anlam yönünden fiil, görev yönünden zarf durumundadır.
3. Zarf-fiiller cümlede, zarfların üstlendiği “zarf tümleci” görevini üstlenir. Ayrıca sıfatların önlerine gelerek “derecelendirme” görevi de yüklenirler:
Üzüntüler, paylaşılınca azalır. (paylaşıl-ınca: zarf-fiil ve zarf tümleci)
Durmaksızın yağan yağmur, sokakları yürünemez hâle getirdi. (durmak-sızın: zarf-fiil, yağ-an: sıfat-fiil, yağmur: isim; durmaksızın yağan yağmur: sıfat tamlaması + özne)
4. Zarf-fiiller, önlerine kelimeler alarak zarf-fiil grupları oluştururlar:
isim + zarf-fiil: yaz gel-ince, su iç-meden, kitap oku-y-unca…
(Dünya dön-dükçe yeni fikirler ortaya çıkar. (Yeni fikirler ne zaman ortaya çıkar? — dünya döndükçe: zarf-fiil grubu + zarf tümleci)
isim + -i durum eki + zarf-fiil: ev-i topla-y-ıp, kitaplar-ı okur-ken, su-y-u iç-meden…
isim + -e durum eki + zarf-fiil: çevre-y-e bak-a bak-a, gönlü-n-e düş-ünce, yol-a çık-ıp…
isim + -de durum eki + zarf-fiil: ev-de otur-up, sokak-ta gör-ünce, kitap-ta oku-y-unca…
isim + -den durum eki + zarf-fiil: ağaç-tan topla-y-ınca, çarşı-dan gel-diğinde, şiir-den anla-maksızın…
5. Zarf-fiiller, anlamca fiil oldukları için kullanıldıkları cümleleri yapıca “girişik birleşik cümle” yaparlar:
Günlük yaşantısında bir engelle karşılaşan insan, çoğu zaman düşünmeksizin davranır.
Okulu bitirince başka bir kente taşındı.
6. Zarf-fiiller, aldıkları ekler nedeniyle “türemiş sözcük” durumundadır.
7. Yaygın olarak kullanılan bazı zarf-fiiller kalıcı olarak zarfa dönüşmüştür:
Piknikte doyasıya eğlendik. Yumurtaları marketten veresiye aldılar.
Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözler zarf-fiildir:
Bu sunumu hazırlamak için ölesiye çalıştı.
Sporcular, mola almaksızın antrenman yapıyor.
Arabayı ite kaka çalıştırdılar.
Çalışmasını bitirince bir kafede buluştular.
Çantasını kapıp sokağa fırladı.
