Bir işin türlü durumlarını, bir bütünün parçalarını akılda yer edecek biçimde art arda sıralayıp söylemektir. Sayıp dökmeler aracılığıyla temel duygu ya da düşünce daha etkili biçimde söylenmiş olur. Sıralanan durum ya da nesneler, mutlaka bütünün parçalarını oluşturmalıdır:
Örnek 1:
İnsanları yaptıkları işler nedeniyle küçümsemeyin, onları yok saymayın. Çünkü onların da sizin yaptığınız işe burun kıvırmaları olasıdır. Bir mühendisi, bir doktoru, bir öğretmeni, bir avukatı hatta ismini bile ömrünüzde işitmediğiniz herhangi bir mesleğe mensup birini, hiç anlamadığınız bir işten dolayı beğenmemezlik yapmayın.
Bu parçada düşünceye inandırıcılık kazandırmak için çeşitli meslekler sayılıp dökülmüştür.
Örnek 2:
Her birey, temel düzeyde okuryazar olmak, düşüncesini açık ve anlaşılır biçimde aktarmak zorundadır. Bir trafik kazasında tutanak tutabilmeli, bir kuruma dilekçe yazabilmeli, iş yeri için ilan metni hazırlayabilmeli, eleştiri, öneri, soru ve teşekkürlerini yerinde kullandığı sözcüklerle doğru ve tutarlı biçimde aktarabilmelidir.
Yukarıdaki parçada yazılı ve sözlü anlatımın kullanım yerleri sıralanarak “sayıp dökme” yapılmıştır.
Örnek Soru:
Çöplükler bir şehirdir ve çöplerin içinden bir şehrin bütün eşyası çıkabilir: Kol saatleri, masa saatleri, cep saatleri, hem de yepyeni… Yüzükler, bilezikler, kolyeler, hem altın hem de elmas… Kalemler, dolma kalemler, tükenmez kalemler… Makaslar, iplik yumakları, makaralar, gözlükler, paralar… Bir şehirde ne varsa bu şehrin çöplüğünde de o vardır. Çöplükten çıkanlar, değerli olsun, değersiz olsun çöpçüler arasında kardeşçe pay edilirdi. Yalnız bir şeyi paylaşamazlardı, o da kalemleri. Çöplerin arasından çıkan kalemleri bulanlar, sevinçle altın ya da gümüş yüzük bulmuş gibi bağırırlardı: “Rüstem Çavuş! Bir kalem daha… Yeşildir kim ne gözet yeşildir. Dolma da kalemdir ha!”
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisi görülmez?
A) Sayıp dökmelerde bulunulmuştur.
B) Halk söylemine yer verilmiştir.
C) Duyulardan yararlanılmıştır.
D) Bir genelleme yapılmıştır.
E) Amaç – sonuç ilgisi kurulmuştur.
Çözüm: Parçada, bir şehirdeki çöplüklerde bulunan eşyalar ve nesneler sıralanarak sayıp dökmelere yer verilmiştir (Kol saatleri, masa saatleri, cep saatleri, hem de yepyeni… Yüzükler, bilezikler, kolyeler, hem altın hem de elmas… Kalemler, dolma kalemler, tükenmez kalemler… Makaslar, iplik yumakları, makaralar, gözlükler, paralar…). “Yeşildir kim ne gözet yeşildir.” sözünde halk söyleminden yararlanılmıştır (gözet). Yine parçada görme ve işitme duyularından yararlanılmıştır. Parçanın ilk cümlesindeki düşünce (Çöplükler bir şehirdir ve çöplerin içinden bir şehrin bütün eşyası çıkabilir:) bütün şehirler için geçerli bir durum olarak görüldüğü için genelleme yapılmıştır. Bu parçada amaç-sonuç ilgisi taşıyan yargı yoktur.
Cevap E
