Tartışmacı Anlatım
Bu anlatım, bir düşünce ya da görüşü çürütmek, o düşünce ya görüşle ilgili kişisel düşünceleri okura inandırıcı biçimde aktarmak amacıyla kullanılır.
Tartışmacı anlatım, bir konuya ilişkin iki farklı görüş üzerine kurulur. Yazar, savunduğu görüşü okuyucunun kabul etmesi için örnekleme, açıklama, değerlendirme, sayısal verilerden yararlanma gibi yolları kullanır.
Aşağıdaki parça, bu anlatım türüyle oluşturulmuştur:
Doğada sadece güzel olanların resimlerini görmekten mutluluk duyarız. Rubens küçük oğlunun resmini yaparken oğlunun güzelliğiyle mutlaka gurur duyuyordu ve bizim de ona hayran kalmamızı istiyordu. Ama bu eğilim, daha az hoşa giden resimlerle karşılaştığımızda bize ne düşündürmelidir? Dürer de yaşlı annesinin resmini kuşkusuz Rubens’in oğluna duyduğu sevgiye benzer biçimde taşıyarak çizmiştir. Yaşlı kadının ve onun eriyip gitmekte olan yaşamının gerçekçi çizimi bize itici görünebilir fakat bu resmin görkemini kesinlikle düşürmez. Zamanın insan üzerindeki yıpratıcı etkisi bundan daha iyi ifade edilemez.
Yukarıdaki parçada bir resimde sadece güzel şeylerin bulunmasını arama düşüncesi, tartışmacı anlatım yoluyla ele alınmıştır. Verilen örneklerle resimde güzellik dışında başka niteliklerin aranması gerektiği söylenmek istenmiştir.
Örnek Soru
Kimi eleştirmenler, bir sanat eseri ile o eserin üretildiği dönemdeki toplum arasında ilgi kurmaya çalışırlar. Eserde anlatılanlardan yola çıkarak toplumu, toplumdan yola çıkarak eseri değerlendirirler. Oysa sanat eseri, özel bir yapıdır ve içinde birçok farklı değer barındıran toplumla böyle ilişkilendirilemez. Çünkü sanatçı, toplumsal yapının açıklayıcısı olma görevini hiçbir zaman taşımamıştır.
Parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisinden yararlanılmıştır?
A) Açıklama – örnekleme
B) Tanık gösterme – tartışma
C) Öyküleme – açıklama
D) Tartışma – açıklama
E) Tanımlama – tartışma
Çözüm
Parçanın ilk cümlesinde “kimi eleştirmenler”den söz edilerek onların “eser ile toplum arasında kurdukları ilgi”ye yer verilmiştir.
İkinci cümlede bu ilgi açıklanarak eleştirmenlerin “eserden yola çıkarak toplumu, toplumdan yola çıkarak” eseri değerlendirdikleri uygulaması söylenmiştir.
Üçüncü cümledeki “oysa” sözüyle onların bu yaklaşımına karşı çıkılmış, böyle bir değerlendirmenin yanlış olduğu düşüncesi öne sürülmüştür.
“Çünkü” sözüyle bu düşünceye ilişkin görüşün “sanatçının toplumsal yapıyı açıklama görevinin bulunmadığı” açıklaması yapılmıştır.
Cevap D
