Paragrafta Giriş Bölümü
Giriş cümlesinde paragrafta anlatılmak istenen, genel olarak belirtilir, yazarın konuya bakış açısı belirlenir.
Giriş cümlesi; kısa, açık ve ilgi çekicidir.
Giriş cümlesinde “böylece, bu nedenle, bundan dolayı, ancak, buna rağmen …” gibi kendisinden önce söylenmiş başka bir cümlenin varlığını gösterecek edat, bağlaç ve sözlere yer verilmez.
Giriş cümlesi, kendisinden sonra gelen cümlenin başlatıcısıdır.
Giriş cümlesinde ele alınan duygu ve düşünce ikinci cümlede desteklenerek, eleştirilerek, örneklenerek ya da açıklanarak geliştirilir. Böylece giriş cümlesiyle ikinci cümle arasında yapısal ve anlamsal bağ kurulur.
Giriş cümlesi, konunun bildirildiği, tanıtıldığı cümledir.
Paragrafta Örnek Giriş Cümleleri
Coğrafya, birçok gelişim evresi geçirmiştir.
Resmi arşivlerden elde edilen belgeler, tarihçiler için çok önemlidir.
Dil eğitimi; konuşma, yazma, okuma ve dinleme olmak üzere dört temel becerinin bireyde geliştirilmesine dayanır.
Roman; sefalet ile gösterişin, ümit ile ümitsizliğin, sevgi ile nefretin buluştuğu mekân olan Paris’te geçer.
Aristoteles, bilimsel düşünce yöntemleri üzerinde çalışmıştır.
Romantizm, Fransız edebiyatında doğmuştur. Bu edebî akımı realizm, natüralizm, sembolizm ve parnasizm izlemiştir.
Örnek Soru
– – – – – Ancak, düşünen ve çözüm üreten, yenilikçi bireylerin sayısının artması gerekir. Böylece hem üniversitelerde hem de iş dünyasında nitelikli bireylere kavuşabiliriz. Onların meydana getireceği yeni buluşlar ve yapacakları çalışmalar geleceğimizi daha güçlü kurmamıza yardımcı olacaktır.
Bu parçanın giriş cümlesi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Eğitimin niteliğinin artması için çaba göstermeliyiz.
B) Bireyler, gelecekte neler yapacaklarına karar vermelidir.
C) Kuşkusuz herkesin buluş yapmasını bekleyemeyiz.
D) İş hayatında nitelikli bireylere sınırsız ihtiyaç vardır.
E) Gençlerin yeni ve farklı düşüncelerine saygı göstermeliyiz.
Çözüm
Giriş cümlesi, bir paragrafta ele alınan konuyu tanıtan ve kendisinden sonra gelen cümleyi başlatandır.
Bu tür soruların çözümünde öncelikle ikinci cümlede yer alan düşüncenin iyi tanınması gerekir:
“Ancak” olumsuz bağlacıyla başlayan cümlede “yenilikçi, düşünen ve çözüm üreten bireylerin sayısının artması gerektiği”, devam eden cümlelerde ise “nitelikli birey”e ulaşılarak “yeni buluşlar” yapmaları, dolayısıyla “güçlü bir gelecek” kurmalarından söz edilmiştir.
Seçilecek giriş cümlesi “ancak” bağlacı nedeniyle “yenilikçi bireylere yönelik” olumsuz bir yargı taşımalıdır.
Bu yargı, sadece C seçeneğinde verilmiştir.
Cevap C
Paragrafta Gelişme Bölümü
Paragrafın en uzun bölümüdür.
Tanıtılan konu ile ilgili açıklamalar ve ayrıntılara bu bölümde yer verilir.
Gelişme bölümünde yer alan cümleler, birbirlerini anlatım ve düşünce yönünden bütünler.
Paragrafın ana düşüncesini destekleyen yardımcı düşünceler, gelişme bölümünde yer alır.
Gelişme cümleleri, dil ve düşünce yönünden kendinden önceki ve sonraki cümlelere bağlıdır.
Ana düşünce, gelişme bölümünde de bildirilebilir.
Düşünceyi geliştirme yolları (açıklama, örnekleme, karşılaştırma, öyküleme, tanık gösterme …) genelde gelişme cümlelerinde görülür.
Gelişme bölümündeki cümlelere sindirilen ana düşünce, okuyucunun cümleleri yorumlamasıyla belirginleşir.
Gelişme bölümündeki her cümledeki bildirilen anlamları bütünlemeniz, sizi ana düşünceye ulaştıracaktır.
Örnek Soru
Gemideki İsyan, denizde geçen maceralarla ilgili ve Tahiti adaları hakkında bilgiler veren olağanüstü bir kitap. Roman, okuyucu üzerinde Güney Pasifik adalarının güzel bir görüntüsünü yaratıyor. Romanda gölge ve ışık, şövalye ruhu ve aşk, cesaret ve korkaklık, asalet ve kibir var. – – – – – Fakat roman, tarihsel bir olayın kusursuz biçimde belgelenmiş bir hâlini de içeriyor. James Norman Hall ve Charles Nordholl’ün ortaklaşa yazdıkları bu roman, kütüphaneler ve diğer arşivlerden topladıkları birçok belgeye dayanıyor.
Bu parçanın anlamlı bir bütün olması için boş bırakılan yere hangi yargı getirilmelidir?
A) Karşıt duyguların birlikte işlenmesi romana etkileyici bir anlatım kazandırıyor.
B) Gemideki İsyan, gerçek bir isyanın izlerini taşıyor.
C) Okuyucu, roman aracılığıyla Tahiti kültürü hakkında bilgiler öğreniyor.
D) Olayların ele alınış biçimi, okuyucuda bir belgesel izlenimi uyandırıyor.
E) Titiz bir çalışma sonucu oluştuğu belli olan romanda birçok veriden yararlanıldığı görülüyor.
Çözüm
Bu türden sorular, paragrafın gelişme bölümüyle ilgilidir.
Paragrafta boş bırakılan yere getirilmesi gereken uygun cümleyi bulmak için boşluktan önceki ve boşluktan sonraki düşünceleri birleştirecek, onlar arasında bir köprü oluşturacak yargının bulunması gerekir.
Parçadaki boşluktan önceki bölümde, Gemide İsyan romanının “denizde geçen maceraları” ve “Tahiti adalarını tanıtan” “olağanüstü bir kitap” olduğu aynı zamanda da “gölge ve ışık, şövalye ruhu ve aşk, cesaret ve korkaklık, asalet ve kibir” duygularına da yer verdiği için okuyucuyu “güzel görüntüler”le etkilediğinden söz edilmiştir. Bu yönüyle romanın estetik değeri öne çıkarılmıştır.
Boşluktan sonraki bölümde, “fakat” sözüyle birlikte “tarihsel bir olayın belgelenmiş hâli”nin anlatıldığı hatta bu amaçla yazarların “kütüphaneler ve arşivler”den yararlandığı söylenmiştir. Bu sözlerle de romanın gerçeklikle olan bağı vurgulanmaktadır.
“Fakat” bağlacı, boşluğa gelmesi gereken cümlenin romanın sanatsal niteliğine değinen bir yargı içermesi gerektiğini göstermektedir.
Bu sanatsal nitelik, A seçeneğinde söylenmiştir.
Cevap A
Paragrafta Sonuç Bölümü
Genellikle tek cümleden oluşan bu bölümde, anlatılmak istenen düşünce vurgulanır.
Düşünce paragraflarında ana düşünce genellikle sonuç cümlesinde bulunur.
Sonuç cümlesi dil ve düşünce yönünden önceki cümlelere bağlıdır.
Sonuç cümlesi, önceki cümlelerde dile getirilen duygu ya da düşünceyi bir yargıya bağlar.
Örnek Soru:
Zaman zaman bazı hikâyeleri, diğerlerine göre daha çok severiz. Durup dururken neden bizi o kadar derinden etkilediklerini, içimizde uyuklayan hangi karanlığı aydınlattıklarını ya da ruhumuzun yırtılan yerlerini nasıl tamir ettiklerini hiç mi hiç bilemeyiz ama eşsiz bir hazine bulmuşçasına eşe dosta büyük bir heyecanla anlatır dururuz onları. Sadece anlatıp durmakla da kalmayız hatta – – – – –
Metinde konu bütünlüğünün sağlanabilmesi için boş bırakılan yere aşağıdaki cümlelerden hangisi getirilemez?
A) herkes tarafından mutlaka ve mutlaka okunsunlar isteriz.
B) onların da bizim heyecanımıza ortak olmalarını bekleriz.
C) en iyi okuyucunun kendimiz olduğunu düşünürüz.
D) kendimize neler kazandırdığını paylaşırız.
E) hikâyeyi ilk fırsatta yeniden okuruz.
Çözüm
Hatta, üstelik, dahası gibi sözcükler bir düşünce ya da eyleme bağlı olarak söylenecek daha güçlü bir düşünce ya da eylemi vurgulamak için kullanılır.
Örnek sorumuzda bizden istenen, metindeki sonuç cümlesinin yerine hangi düşüncenin getirilemeyeceğidir.
Sonuç cümlesi, bir metinde ileri sürülen düşüncelerin yargıya dönüştürülmesiyle ortaya çıkar.
Sorudaki metinde yer alan “bazı hikâyeleri, diğerlerine göre daha çok severiz” ve “eşe dosta büyük bir heyecanla anlatır dururuz onları” düşünceleri okunan hikâyelerle ilgili bakış açımızı bildirmektedir.
“Hatta” sözüyle anlatmaktan daha güçlü bir eylemin vurgulanması gerekecektir. Bu vurgu; A’da yapılan öneriyle, B’de beklentiyle, D’de aktarmayla ve E’de aynı duyguları yeniden yaşamakla sağlanmıştır.
C seçeneğindeki yargı, parçaya anlamsal katkı sağlamaz.
Cevap C
