Paragrafta Konu Bütünlüğü
Her paragraf sadece bir konuyu ele alır. Birden fazla konunun tek paragrafta toplandığı durumlar ise karşımıza soru olarak gelmektedir.
Bu türdeki soruları çözerken paragrafın ilk cümlesindeki konuyu belirlemek gerekir.
Paragraftaki ilk cümleyi izleyen cümleden başlayarak konunun hangi cümleden itibaren değiştiğini görmek gerekir.
Paragrafta konu bütünlüğüne yönelik iki farklı soru türüyle karşılaşılmaktadır:
- Paragrafta tanıtılan konuyla ilgisiz bir cümlenin bulunmasını isteyen sorular
Konuyla ilgisiz cümle, paragrafın her yerinde (giriş-gelişme-sonuç) bulunabilir.
- Paragrafın hangi cümlesinden itibaren farklı bir konuya geçildiğinin bulunmasını isteyen sorular
Bu soruları çözerken ilk cümleden başlayarak konu belirlenmeli ve paragrafın neresinden itibaren konunun değiştiği görülmelidir.
Örnek Çalışma
(I) Bir şair, bir tarihte, şiir kitabına “Yüksek Sesle Okuyunuz!” başlığını koymayı düşünmüştü. (II) Şiirin gür sesle okunmalık oluşu ya da içten ve yavaş okunmaya yatkınlığı, onun etkisini göstermeye yeterli midir? (III) Hatta bir duruma isyan ya da bir durumdan yakınma, neden gür sesle yapılsın? (IV) Şiir bilgi vermelidir, diye düşünenler de var. (V) Hayır, bilgiyi ön plana çıkaran şiirler küçülür, değersizleşir. (VI) Zaten şiirin amacı bilgi vermek değildir.
Bu parçada konu bütünlüğünün hangi cümlede bozulduğunu belirlemek için ilk cümleden itibaren konuyu belirleyelim:
I. cümledeki “şiiri yüksek sesle okumak” düşüncesi, konudur. Bundan sonraki cümlelerde, bu konunun düşünceyi geliştirme yollarıyla genişletilmesi gereklidir.
II. cümlede soru yoluyla “şiiri yüksek sesle ya da yavaş okumanın etkisi” üzerinde durularak konu genişletilmiştir.
III. cümlede de yine soru yoluyla “yüksek sesle duyguları ifade etme”nin gerekçesi istenerek I. ve II. cümlelerdeki konuyla bağlantı kurulmuştur.
IV. cümlede “şiirin bilgi vermesi” konusu ele alınmıştır. Bu cümle, öncekilerden konu yönüyle ayrılmaktadır.
V. ve VI. cümlelerde de yine “şiir-bilgi” ilişkisine yer verildiği için bu paragrafın iki farklı konuyu ele aldığı söylenmelidir.
Paragrafta konu bütünlüğü IV. cümleden itibaren bozulmuştur.
