Cümle Ögeleri Test 1
1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin öznesi, sıfat tamlamasından oluşmaktadır?
A) Kitaplardan öğrenilenlerle kendine bir dünya kurmak, onun içinde yaşayabilmek demektir.
B) Babamın verdiği parayla köşe başındaki butikten yeni bir takım satın aldım.
C) İnsana bir alışkanlık edindirmeye çalışmak, zannedildiği kadar kolay bir iş değildir.
D) Çocukluğundan kalma anılarında hayal meyal hatırladığı bir bahçe vardı.
E) Dolu yüzünden vişne ağaçlarının çiçekleri döküldüğü için dallarda meyve yoktu.
D seçeneğindeki “çocukluğundan kalma anılarında hatırladığı hayal meyal hatırladığı bir bahçe” sözü hem cümlenin öznesi hem de yapısal yönden sıfat tamlamasıdır.
Deniz arkeologlarının Sinop kıyılarında bulduğu batıkkent (I) yörenin binlerce yıllık bir yerleşim yeri olduğunu (II) değişik yönleriyle (III) inandırıcı bir biçimde (IV) kanıtlıyor (V).
2. Yukarıdaki cümlede, hangi numaralar arasında kalan öge cümlenin nesnesidir?
A) I. ile II. B) I. ile III. C) II. ile V. D) III. ile IV. E) IV. ile V.
Nesneyi bulmak için yükleme “ne, neyi, kimi” sorularından uygun olanı sorulur. Bu cümledeki “Neyi kanıtlıyor?” sorusuna alınan “yörenin binlerce yıllık bir yerleşim yeri olduğunu” sözü, cümlenin nesnesidir, cevap A seçeneğidir.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki virgül (,) kaldırılırsa cümlenin ögesinde değişiklik olur?
A) Onun gibi, yapıtlarında kendini anlatan sanatçılar da var.
B) O, romanıyla bir ilke imza attığını söylüyordu.
C) Kardeşimin, atasözlerini ve deyimleri pek bilmediği ortaya çıktı.
D) Ona, karşı takımın oyuncularından söz ettim.
E) Yazdığı makalelerde, alıntı yaptığı kaynakları belirtirdi.
B’deki “o” sözcüğünden sonra gelen virgül işareti kaldırılırsa “o romanıyla” biçiminde bir sıfat tamlaması elde edilir ve “o” sözcüğü özne olmaktan çıkar.
I. Bu heykel, insan ruhundan bir soluk üflenmişçesine canlı ve sıcak duruyor.
II. Arkadaşımın evinde gördüğüm tablolar, bana çocukluğumda yaşadığım yerleri bütün ayrıntılarıyla anımsattı.
III. O yıllarda yayımlanan dergiler, bize yeni şiirleri sıcağı sıcağına ulaştırıyordu.
IV. Oyundan, sahneye aktarılamayacak bölümleri çıkardık.
4. Yukarıdaki cümlelerden hangileri ögelerinin sıralanışı yönünden aynıdır?
A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve III. D) II. ve IV. E) III. ve IV.
(özne) Bu heykel, (yüklem)insan ruhundan bir soluk üflenmişçesine canlı ve sıcak duruyor.
(özne)Arkadaşımın evinde gördüğüm tablolar, (dolaylı tümleç)bana (belirtili nesne)çocukluğumda yaşadığım yerleri (zarf tümleci)bütün ayrıntılarıyla (yüklem)anımsattı.
(özne) O yıllarda yayımlanan dergiler, (dolaylı tümleç)bize (belirtili nesne) yeni şiirleri (zarf tümleci)sıcağı sıcağına (yüklem)ulaştırıyordu.
(dolaylı tümleç)Oyundan, (belirtili nesne)sahneye aktarılamayacak bölümleri (yüklem)çıkardık.
(I) Kışı henüz üzerinden atamamış topraklarda otlar yeşeriyordu. (II) Gök bir açılıp bir kapandıkça çiçeğe durmuş ağaçların da yapraklarına yağmur düşüyordu. (III) Böcekler güneşi görünce ortaya çıkıyor, güneş gidince deliklerine kaçışıyordu. (IV) Arılar burunlarını taze çiçeklerin göbeğine sokuyor, onların kokularıyla sarhoş oluyordu. (V) Göğün maviliğini karartan havalar artık geride kalmıştı.
5. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde özne, tamlayanı sıfat–fiil grubu olan sıfat tamlamasıdır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
“Göğün maviliğini karart-an” sözü sıfat-fiil grubudur ve “havalar” ismiyle bir sıfat tamlaması oluşturmuştur. “Göğün maviliğini karartan havalar” cümlenin öznesidir.
6. Aşağıdakilerin hangisinde, belgisiz zamir cümlenin öznesi durumundadır?
A) Bunları kimden aldığımı anımsamıyorum.
B) İstanbul’a gideceğimi kimse bilmiyor.
C) Bize kiminle konuştuğunu söylemedi.
D) Okulda kimseyi göremedim.
E) Olanları kime anlattığını öğrenemedik.
“bilmiyor” yükleminin öznesi “kimse” zamiridir ve bu zamir, belgisiz zamirdir.
(I) Lunaparklar çocukluğumuzun güzel günlerini anımsatır. (II) Dönme dolaba, atlıkarıncaya, çarpışan otolara binmeden önce duyumsadığımız heyecan ve kimi zaman korku bu eğlence merkezlerini farklı ve ilginç kılar. (III) Çocukken en çok hangilerine binmeyi severdiniz? (IV) Belki de hâlâ içinizdeki o çocuk sizi götürüyor giderek azalan lunaparklardan birine. (V) Ve hâlâ seviyorsunuz binmeyi dönme dolaba, atlıkarıncaya…
7. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangilerinin ögeleri özne, belirtili nesne ve yüklemden oluşmaktadır?
A) I. ve II. B) I. ve V. C) II. ve III.
D) III. ve IV. E) IV. ve V.
(özne) Lunaparklar (belirtili nesne)çocukluğumuzun güzel günlerini (yüklem) anımsatır.
(özne) Dönme dolaba, atlıkarıncaya, çarpışan otolara binmeden önce duyumsadığımız heyecan ve kimi zaman korku (belirtili nesne)bu eğlence merkezlerini (yüklem) farklı ve ilginç kılar.
(I) Şu ana kadar tüm öykülerine övgüler düzeceğim bir seçkiyle karşılaşmadım. (II) Özellikle bu seçki tamamen yeni öykülerden oluşuyorsa böyle bir beklentiye hiç girmemeli. (III) Yazarlar birbirlerinden farklı edebiyat anlayışlarına sahiptirler. (IV) Sayfaları çevirdikçe çok farklı metinlerle karşılaşırsınız. (V) Eğer çok yönlü bir insan değilseniz bu öykülerin size seslenmesi pek olası değildir.
8. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) I. cümlenin yüklemi belirli geçmiş zamanın olumsuzuyla çekimlenmiştir.
B) II. cümlede koşul eki almış bir sözcük vardır.
C) III. cümlede özne isimden isim yapma eki almıştır.
D) IV. cümlede zarf-fiil vardır.
E) V. cümlenin yüklemi ek eylemin olumsuz biçimiyle çekimlenmiştir.
9. Aşağıdakilerden hangisi, ögelerinin sıralanışı yönünden “Gözlerimi açtığımda saatim ve bozuk paralarım, baş ucumdaki komodinin üzerinde garip bir ölü doğa resmi gibi duruyordu.” cümlesiyle aynıdır?
A) Öğlen, arkadaşım bize gelince çocuklar gibi sevinmiştim.
B) Sabah annemle ben evin yanındaki parkta bir iki saat yürümüştük.
C) Geçenlerde burada da ulaşımı engelleyecek derecede yoğun bir kar yağışı olmuştu.
D) Geçen yıl yağan şiddetli yağmurda dizlerime kadar suya batmıştım.
E) Eve gelirken babam uzun zamandır görmediği bir arkadaşına rastlamıştı.
Sorudaki cümlenin ögeleri, sırasıyla, “zarf tümleci – özne – dolaylı tümleç (yer tamlayıcısı) – zarf tümleci – yüklem”dir. Aynı sıralama B’deki cümlede vardır.
(I) Arkeologlar yeni kalıntılar ortaya çıkarmak ve daha fazla bilgi elde etmek için teknolojik gelişmelerden yararlanıyorlar. (II) Ama geçmişte olup bitenler hakkındaki her şeyi tam olarak bilemeyecekler. (III) Zira eski kalıntıların önemli bir bölümünün, zamanın yok edici gücüne dayanamadığını görebiliyoruz. (IV) Geçmişe ait düşünceler ve inançlar gibi çok önemli şeyler, hemen hemen hiç iz bırakmadan yitip gidebiliyor. (V) Bu yüzden arkeologlar, buldukları en küçük parçalar üzerinde büyük bir dikkatle çalışıyorlar.
10. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinin öge sıralanışı “özne – zarf tümleci – yüklem” şeklindedir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
(özne) Geçmişe ait düşünceler ve inançlar gibi çok önemli şeyler, (zarf tümleci) hemen hemen hiç iz bırakmadan (yüklem) yitip gidebiliyor.
