SÖZCÜKTE YAPI TEST 4
Her kuşağın, nedenini (I) bilmeden, daha çok sevdiği türlü güzellikleri vardır; bazen bu güzellikler eksiklerle dolu (II) olur ama bunlar o kuşağın anlayışına (III) uyar. Bu kuşağa kızacağınıza, önüne ilkeleri (IV) atacağınıza sevme nedenlerini (V) araştırmak iyi olmaz mı?
1. Parçadaki altı çizili sözcüklerde kullanılan “-ı, -i; -u, -ü” eki, hangisinde yapım ekidir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-lık, -lik” eki, altı çizili sözcüğe diğerlerinden farklı bir görev yüklemiştir?
A) Bu yeni alışkanlık, bir uygarlık göstergesi gibi kabul görüp yaygınlaştı.
B) Baskı sürecinde kitabın başına bir talihsizlik
C) Tablosundaki renkler çevresindeki güzelliklerle orantılı dağıtılmıştı.
D) Eleştirilerinde asla acımasızlık yapmaz, eğitici ve yönlendirici olmaya çalışır.
E) Birkaç cümlelik ön sözle kitabın içeriği hakkında bilgi verilmişti.
Kalkınma (I) hamlelerinin başarılı ve etkili (II) olabilmesi; ancak çağın değerlerine (III) ayak uydurabilmiş, bilimsel (IV) ve teknolojik gelişmeleri özümsemiş (V) kadrolarla mümkündür.
3. Bu cümledeki numaralı sözcüklerden hangisinin kökü diğerlerinden farklıdır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Modern dünyayı (I) kurmaya çabalayanlar için çocuk ve çocuksuluk (II), geçmişin bozumunun, geleneksel (III) görüşlerin ve politik sisteme güçlü direncin (IV) öznesi, olarak (V) görülmüştür.
4. Bu cümledeki altı çizili sözcüklerden hangisi hem yapım hem de çekim eki almıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-lık, -lik; -luk, -lük” eki eklendiği sözcüğü sıfat yapmıştır?
A) Tatillerde kendine günübirlik işler bulmayı başarır.
B) Yapacağımız çalışmalarda gönüllülük esastır.
C) Hazırlanacak proje konusunda birliktelik sağlanamadı.
D) Şiirlerinde yalnızlığı anlatan pek çok dize bulabilirsiniz.
E) Arkadaşlık, toplumsal statü sağlamak için kurulmamalıdır.
Kitap, bir geziye (I) çıktığımızda çantamızın (II) bir köşesine (III) yerleştirmeyi (IV) unutmadıklarımız arasındadır (V).
6. Cümledeki altı çizili sözcüklerden hangileri yapı yönünden diğerlerinden farklıdır?
A) I ile II B) I ile IV C) II ile III
D) III ile IV E) IV ile V
7. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi, diğerlerinden farklı türde bir ek almıştır?
A) İnsan, hayatın akışı içinde kendine yeni yerler arar.
B) Geçmişe duyulan özlem, birçok şeyin hatırlanmasını sağlar.
C) Şiirin en çok sevilen edebiyat türü olduğu, bir gerçektir.
D) Bir eserin gerçekliği ne ölçüde anlattığı her zaman sorgulanmıştır.
E) Sanat, toplumu bir yığın olmaktan uzaklaştıran önemli bir etkinliktir.
Anlamak, var olan süreç hakkında üst düzeyde ve hedef odaklı bir inceleme yapıp beyaz bir sayfayla başlamayı mümkün kılacak bilgiyi edinmek demektir.
8. Bu cümleyle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Farklı türlerde fiilimsiler vardır.
B) Yönelme durum ekini almış sözcük kullanılmıştır.
C) Hem yapım hem de çekim eki almış sözcükler vardır.
D) Bir sözcük birden fazla yapım eki almıştır.
E) Ses türemesine uğramış sözcüğe yer verilmiştir.
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde -cı (-ci, -cu, -cü) ekiyle türetilmiş sözcük, sıfat görevindedir?
A) Gezi yazıları, yabancı ülkeleri tanımak için oldukça yararlıdır.
B) Yayıncıların dikkatini çeken kısa öyküler yazmaya başlamıştım.
C) Sporcuların arasındaki rekabet görülmeye değerdi.
D) Oyuncu, yeteneğiyle çevresindekileri büyülemişti.
E) Sıradan insanları anlatan şiirleriyle yeni bir akımın temsilcisiydi.
10. Aşağıdaki dizelerin hangisinde yönelme durum eki kullanılmıştır?
A) Küskün içlenmelerle geçti İzmir’de kaç akşamımız
B) Nereye kaydıysa sonbahar oraya yöneldi aklımız
C) Gitmekle kalmak arasında oldum olası kararsız
D) Hiç ummadığın anda aydınlanarak apansız
E) Sen de bir gün elbet ferahfezayı seveceksin
SÖZCÜKTE YAPI TEST 4 ÇÖZÜMLERİ:
1. nedenini: neden-i-n-i — Çekim ekleri (iyelik ve durum eki)
dolu: dol-u — Yapım eki
anlayışına: anla-y-ış-ı-n-a — İyelik eki
ilkeleri: ilk-e-ler-i: Belirtme durum eki
nedenlerini: neden-ler-i-n-i: Çekim ekleri (iyelik ve durum eki)
Cevap B
2. “-lık, -lik” eki eklendiği isimlerden yeni isimler türetmekle birlikte sıfatlar da türetir:
uygar-lık: isim
talihsiz-lik: isim
güzel-lik: isim
acımasız-lık: isim
cümle-lik: sıfat — (birkaç cümlelik ön söz)
Cevap E
3. Cümledeki altı çizili olan kalkınma (kalk-), etkili (et-), değerlerine (değ-), bilimsel (bil-) sözcüklerinin kökleri fiildir. “Özümsemiş” sözcüğünün kökü ise isimdir: öz
Cevap E
4. dünyayı: dünya-y-ı — çekim eki
isim kökü-yardımcı ses-belirtme durum eki
çocuksuluk: çocuk-su-luk — yapım eki
isim kökü-i.i.y.e.-i.i.y.e.
geleneksel: gel-enek-sel — yapım eki
fiil kökü-f.i.y.e.-i.i.y.e.
direncin: dire-n-ç-in — yapım ekleri + çekim eki
fiil kökü-f.f.y.e.-f.i.y.e-ilgi eki
olarak: ol-arak — yapım eki
fiil kökü-f.i.y.e. (zarf-fiil eki)
Cevap D
5. “-lık, -lik” eki “günübir-lik işler” biçiminde sıfat tamlaması kurmuştur; diğer seçeneklerdeki “gönüllü-lük, birlikte-lik, yalnız-lık, arkadaş-lık” sözcükleri isimdir.
Cevap A
6. geziye: gez-i-y-e — türemiş sözcük
fiil kökü-f.i.y.e.-yardımcı ses-yönelme durum eki
çantamızın: çanta-mız-ın — basit sözcük
isim kökü-iyelik eki-ilgi eki
köşesine: köşe-si-n-e — basit sözcük
isim kökü-iyelik eki-yardımcı ses-yönelme durum eki
yerleştirmeyi: yer-leş-tir-me-y-i — türemiş sözcük
isim kökü-i.f.y.e.-f.f.y.e.-f.i.y.e.-yardımcı ses-belirtme durum eki
arasındadır: ara-sı-n-da-dır — basit sözcük
isim kökü-iyelik eki-yardımcı ses-bulunma durum eki-bildirme eki
Cevap B
7. Altı çizi sözlerdeki hayat-ın (ilgi eki), şey-in (ilgi eki), şiir-in (ilgi eki), eser-in (ilgi eki) ekler çekim ekleridir. Oysa “yığ-ı-n” kelimesindeki ek fiilden isim yapım ekidir.
Cevap E
8. Cümledeki “anla-mak, incele-me, başla-ma, edin-mek, de-mek” sözcükleri isim-fiil, “ol-an, kıl-acak” sözcükleri sıfat-fiil ve “yap-ıp” sözcüğü zarf-fiildir.
“Düz-ey-de ve baş-la-ma-y-ı” sözcükleri hem yapım hem de çekim ekleri almışlardır.
“İnceleme (ince-le-me) ve edinme (et-i-n-me)” sözcükleri birden fazla yapım eki almıştır.
“Hakkında” sözcüğünde ünsüz türemesi vardır: hak-k-ın-da
Cümlede yönelme durum eki olan “-a,-e”yi alan sözcük yoktur.
Cevap B
9. Ek, “yayın, spor, oyun, temsil” sözcüklerini isim, “yabancı” sözcüğünü ise sıfat yapmıştır: yaban-cı ülkeler
Cevap A
10. “-a, -e” yönelme durum eki “ereye ve oraya” sözcüklerinde vardır: nere-y-e, ora-y-a.
Cevap B
